Ludwig Wittgenstein in Über Gewissheit / On certainty (1969)

In de bijna mijmerende stijl die hij na de Tractatus is gaan gebruiken voor zijn ‘filosofische onderzoekingen’ omcirkelt de Oostenrijks-Engelse filosoof Ludwig Wittgenstein (1889–1959) de begrippen zekerheid en twijfel. Als iemand tegen je zegt: ‘Breng mij een boek’, dan moet je misschien even checken of dat ding daar echt een boek is, maar dan weet je blijkbaar op zijn minst wat mensen onder ‘boek’ verstaan. En anders kun je het altijd opzoeken – alleen moet je dan wel weer weten wat andere woorden betekenen. En dat een woord dit of dat betekent en zus of zo wordt gebruikt zijn ook weer ervaringsfeiten. Dus om een opdracht uit te kunnen voeren, moeten er feiten zijn waar je niet aan twijfelt.
Maar, zegt Wittgenstein, deze zekerheid heeft alleen betrekking op het algemene geval. Om een ‘taalspel’ te kunnen spelen, zoals dat van de opdracht, moet er in de regel een ervaringsoordeel zonder enige twijfel juist zijn. Maar in een individueel geval lijkt het onmogelijk om te zeggen waar je precies zeker van kunt zijn.

Tevens verschenen op de Filosofiekalender © Veen Media