Von Foerster
Als we meneer X een schilderij laten zien dat hij obsceen noemt, weten we heel wat over meneer X, maar heel weinig over het schilderij.
Heinz von Foerster in ‘Perception of the Future and the Future of Perception’ (1971)
Volgens Von Foerster heeft het verstrekkende consequenties dat we in het dagelijks leven voortdurend relaties en predicaten door elkaar halen. Onze moeders maken gebruik van de semantische ambiguïteit van het woordje ‘is’ door ons te vertellen dat spinazie goed is alsof dat daar hetzelfde betekent als in ‘spinazie is groen’. Maar in het eerste geval betreft het een relatie (tussen de chemie van spinazie en degene die die eet) en in het tweede geval om een predicaat. Bij ‘obsceniteit’ gaat het ook om een relatie en niet om iets wat wezenlijk behoort tot bijvoorbeeld een afbeelding. Niet alleen beauty is in the eye of the beholder.
Tevens verschenen op de Filosofiekalender © Veen Media
Een hypothese die zowel voor A als voor B geldig is, wordt verworpen als zij niet ook voor A en B samen geldt.
Heinz von Foerster in Entdecken oder Erfinden (1985)
Handel steeds zo dat het aantal keuzemogelijkheden groter wordt!
Heinz von Foerster in Über das Konstruieren von Möglichkeiten (1973, p. 49)
De Oostenrijks-Amerikaanse fysicus en cyberneticus Heinz von Foerster was een neef van Ludwig Wittgenstein. Hij werd in 1911 geboren in Wenen en stierf in 2002 in Pescadero, Californië. Hij formuleerde zijn ‘ethische imperatief’ in aansluiting op de categorische imperatief van Immanuel Kant. Volgens Von Foerster gaat het erom de activiteiten van anderen niet in te perken, maar je zo te gedragen dat de vrijheid van anderen en de gemeenschap groter wordt. Hoe groter de vrijheid, hoe groter het aantal keuzemogelijkheden, en des te groter de kans dat mensen ook de verantwoordelijkheid voor hun handelingen op zich nemen. ‘Alleen wie vrij is, en dus ook altijd anders kan handelen, kan verantwoordelijk handelen’ (in Heinz von Foerster/Bernhard Pörksen: Wahrheit ist die Erfindung eines Lügners: Gespräche für Skeptiker, 1999, p. 25).
Tevens verschenen op de Filosofiekalender © Veen Media
Zoekt gij inzicht, leer dan te handelen.
Heinz von Foerster in Das Konstruieren einer Wirklichkeit (1981)
Het luiden van de bel was een prikkel voor Pavlov, maar niet voor de hond.
De Russische fysioloog en psycholoog Ivan Petrovitsj Pavlov (1849–1936) was behalve vanwege zijn experimenten met klassieke conditionering ook beroemd om zijn uitvoerige en precieze laboratoriumprotocollen. De Poolse experimentele psycholoog Jerzy Konorski heeft die protocollen gebruikt om te proberen Pavlovs onderzoek naar de geconditioneerde reflex te herhalen. Zoals bekend toonde Pavlov aan dat een hond die steeds te eten kreeg als er eerst een geluid klonk, na verloop van tijd al begon te watertanden als hij alleen dat geluid hoorde. Konorski volgde precies de beschrijving van het onderzoek, maar op het moment dat een assistent het geluid wilde maken, bleek Konorski de klepel uit de bel gehaald te hebben. Het geluid volgde dus niet, maar toch begon de hond te speekselen! Konorski concludeerde dat het geluid een stimulus voor Pavlov was en niet voor de hond.
Tevens verschenen op de Filosofiekalender © Veen Media