Gedachten

Zygmunt Bauman in Modernity and the Holocaust (1989)

Voor de Joodse Pools-Britse socioloog en filosoof Zygmunt Bauman (1925–2017) was moraliteit eigenlijk een betrekking eenvoudig gegeven. Het is mij onmiddellijk duidelijk dat de ander kwetsbaar is en daarmee doet hij een direct beroep op mijn steun en hulp. Dit geldt overal en altijd. Dat neemt niet weg dat de behoefte, het verlangen of de vraag van de ander nooit volledig helder, duidelijk en hoorbaar is. Interpretatie is altijd nodig, en het blijft altijd onzeker of onze interpretatie juist is.
Daarmee is moraliteit een bron van worstelingen en problemen waar in onze huidige samenleving steeds minder tijd en ruimte voor is. Veel organisaties profiteren van de voortgaande ‘adiaforisering’: het vrijstellen van een groot aantal menselijke acties van een morele beoordeling en daarmee ook van morele betekenis. Je kunt hier bijvoorbeeld denken aan alle westerse kledingbedrijven die zich nooit druk maakten om de werkomstandigheden in de sweatshops in Bangladesh. De mensen die daar werkten waren verdwenen in de spreadsheets waarmee de bedrijfsstrategen voorrekenden dat ‘outsourcing’ rendabeler was. Ook onzichtbaar waren de textielarbeiders in Enschede of Manchester die hun baan verloren. Zij doken pas weer op in de werkloosheids- en arbeidsongeschiktheidscijfers waarvoor de samenleving een oplossing moest vinden.