Onrechtvaardigheid
Het niet nakomen van politieke beloften verzwakte de representatieve regering en wakkert politiek cynisme en passiviteit aan.
Judith Shklar in Over onrecht (1988, vertaling door Timon Meynen, 2024)
Anders dan de meeste filosofen beschouwt Judith Shklar (1928–1992) onrecht niet als de afwezigheid van rechtvaardigheid, maar iets wat op zichzelf moet worden onderzocht. Daartoe luistert zij in de eerste plaats naar de slachtoffers van onrecht. Een van de vormen van onrecht is het breken van beloften, wat zowel in het privéleven als in het openbare leven gebeurt. Zij constateert dat het vaak de sterken zijn die bij de zwakkeren verwachtingen wekken die ze niet nakomen. Dat kan een ouder zijn die het kind een ijsje belooft, maar het uiteindelijk niet geeft. Het kan ook gaan om politici, die ‘doorgaans’ hun beloften breken. Ondanks het citaat is zij dan nog optimistisch: we hoeven volgens haar niet te vrezen dat burgers hun geloof in het gezag van de wetten snel zullen verliezen …
Tevens verschenen op de Filosofiekalender © Veen Media
Je leven heeft waarde zolang je waarde toekent aan het leven van anderen, door middel van liefde, vriendschap, verontwaardiging, mededogen.
Simone de Beauvoir, geciteerd door Skye Cleary in Wat zou Simone de Beauvoir doen? (2022)
Drie van de vier bronnen van waarde die De Beauvoir noemt, staan meestal wel op lijstjes van wat mensen belangrijk vinden in het leven, zegt Cleary, maar verontwaardiging vrijwel nooit. Zoals veel politiek actieve existentialisten vond De Beauvoir dat je verontwaardigd moest zijn over onrechtvaardige situaties in de wereld en daartegen in opstand moest komen. Het is echter de vraag of zij met haar waardering voor rebellie het sturen van woedende tweets bedoeld zou hebben.
Tevens verschenen op de Filosofiekalender © Veen Media
Het ideaal van een gedeelde wereld leeft niet langer in wat tot nu toe het ‘Westen’ heette.’
Bruno Latour in Waar kunnen we landen? Politieke oriëntatie in het Nieuwe Klimaatregime (2017, vert. 2018)
In het essay Waar kunnen we landen? spreekt de Franse denker Bruno Latour (geb. 1947) zijn erkentelijkheid uit aan de aanhangers van Donald Trump. Door hem te verkiezen hebben ze duidelijkheid geschapen, want op 1 juni 2017 trokken de VS zich terug uit het Parijse klimaatakkoord. Wat miljoenen milieuactivisten, duizenden wetenschappers, talloze goedwillende CEO’s en paus Franciscus niet is gelukt, heeft Trump wel voor elkaar gekregen: ‘iedereen weet nu dat de klimaatkwesties tot de kern van alle geopolitieke issues behoort en dat ze rechtstreeks verbonden zijn met vraagstukken van onrechtvaardigheid en ongelijkheid.’
Deze terugtrekking van Trump is een soort oorlogsverklaring: ‘Wij, Amerikanen, behoren niet tot dezelfde aarde als jullie. Die van jullie mag dan bedreigd zijn, die van ons zal dat niet gebeuren.’ Latour ziet dat als de politieke ‘en vermoedelijk ook militaire – maar in elk geval de existentiële consequenties’ van wat president Bush senior in 1992 verklaarde: ‘The American way of life is not negotiable!’
Tevens verschenen op de Filosofiekalender © Veen Media