Redelijkheid

Laat mij ’m op zijn bek slaan, de eerstvolgende die zegt: alles gebeurt met een reden.

Emily McDowell, ‘empathy card’ (https://emilymcdowell.com/collections/empathy-cards)

Hoewel haar omgeving denkt dat ze de ‘achterlijke religie’ achter zich hebben gelaten, ontdekt Emily McDowell dat dat helemaal niet zo is. Als zij 24 jaar is, krijgt ze kanker en ligt maanden in het ziekenhuis, waarin ze talloze ‘goedbedoelde’ kaarten kreeg van familie en vrienden. De meeste vond ze volstrekt misplaatst. Ze beseft dat mensen geen idee hebben wat ze moeten zeggen tegen iemand die pijn heeft en misschien wel gaat sterven. Behalve ‘alles gebeurt met een reden’ kreeg ze ook kaarten met ‘je bent nu in Gods handen’, of dat citaat van Nietzsche: ‘Alles wat mij niet doodt, maakt mij sterker.’

Na haar genezing besloot ze andere kaarten te gaan maken om aan ernstig zieke of terminale mensen te sturen. Ze noemt ze ‘empathiekaarten’, met teksten als: ‘Als dit Gods plan is, dan is God een beroerde planner.’ En: ‘Laten we samen een medicijn zoeken tegen de zin: Alles wat mij niet doodt, maakt mij sterker.’ Misschien nog wel de meest empathische van allemaal is: ‘Hier is geen goede kaart voor. Het spijt me heel erg.’

Tevens verschenen op de Filosofiekalender © Veen Media

De redelijke mens past zich aan aan de wereld; de onredelijke blijft hardnekkig proberen de wereld aan zichzelf aan te passen. Daarom hangt alle vooruitgang af van de onredelijke mens.

George Bernard Shaw in Maxims for Revolutionists (1903)

Behalve een nogal altijd veel geciteerd essayist en veel gespeeld toneelschrijver was de Ier George Bernard Shaw (1856–1950) ook een overtuigd socialist, vrijdenker, vegetariër en voorvechter van gelijke rechten voor mannen en vrouwen. De Nobelprijs voor de literatuur, die hem in 1925 werd toegekend, accepteerde hij wel, maar hij bedankte voor het geld.
In zijn ‘maximen voor revolutionairen’ sluit Shaw als het ware aan bij Marx, die ooit zei dat de filosofen de wereld alleen maar hadden geïnterpreteerd, maar dat het erom ging haar te veranderen. Zo zijn er ook veel Griekse en Romeinse filosofen die kennis zien als de grootste deugd en veel stoïcijnen prediken het aanvaarden van de bestaande orde als de hoogste wijsheid. Voor een wereldverbeteraar is uit de hoek van de redelijkheid weinig steun te verwachten.

Tevens verschenen op de Filosofiekalender © Veen Media